Flora en fauna
- Witte Kluifzwam
- Egel

Natuurnieuws
- Oesterriffen
- Rietherstel Rijnstrangen

Natuur Uit en Thuis
- UIT: reeën en roffelen

- THUIS: 4 x wit

Boekennieuws (luisterboek)
- Het fluisterend woud


Natuur kort
- Pronkbomen voor landgoederen

- Aankoop loofbos
- Kleine pensioenen bos
- Herstel heide De Maashors

Natuurexcursie
- Geen

Websites van de maand
- mooiste routes

Dieren in weerspreuken (januari)
- Kraai, mol, hommel, spreeuw, haan en kat



Natuur Plus
-
Gewone vlier

Bomenweetjes
- Hoogstamboomgaarden

Uit-tips
- Woeste wolken
- De groene camera



 
NB. De links in onderstaande tekst zijn vet gedrukt en hebben een groene kleur.
 

 
       
   
   


Witte kluifzwam - Helvella crispa

Verrassend! Op 16 december jl. zag ik nog een witte kluifzwam in een berm staan. Voor een paddenstoel ziet hij er wat vreemd uit. Hij lijkt met een beetje fantasie op een hondenkluif waar flink op gekauwd is. De holle steel, die gegroefd is en geribbeld in de lengte, gaat over in zwierige lobben, meestal 2 of 3 grote en veel kleinere, gekrulde. Ze zijn bekleed met een lichtbruin of gelig hymenium (kiemvlies) waaruit de sporen wegwaaien.

De vuilwitte vruchtlichamen, die varieren tussen de 5 en 15 cm verschijnen in de maanden juli tot en met oktober. Het is een vrij algemene soort. Hij groeit op de grond of op rottend hout in vochtige loofbossen, onder heggen en op het glooiend talud van wegbermen of hooggelegen weilanden.

Je vindt witte kluifzwammen vooral onder beuken en eiken, vaak langs goed betreden paden. Een favoriete plek vormen schelpenpaden. Helvella is afgeleid van het Latijnse helvus, dit is honinggeel, verwijzend naar de kleur van de witte kluifzwam. Het Latijnse woord helvella betekent 'kleine groente', een gevaarlijke benaming want Helvella-soorten zijn giftig.

De Latijnse soortnaam crispa betekent krullend of geplooid. Een oude betekenis van het woord kluif is klauw of gekliefd en kluif verwijst hier naar de grillig gevormde, gekliefde hoed van het vruchtlichaam. Een meer sprookjesachtige benaming is ‘Elfenzadel’ (In Engeland noemt men hem: White saddle).

Laat je fantasie de vrije loop... zie je de elfjes al rijden op hun elfenzadels?



Egel - Erinaceus europaeus

8000 stekels (tel maar na...), een spitste snuit en kleine oortjes. Hoe leuk kan het zijn als een egel jouw tuin regelmatig bezoekt. Hij ziet niet zo goed maar ruikt en hoort des te beter. Hij schuifelt vaak snuivend en grommend door de tuin op zoek naar voedsel. Egels zijn nuttige insecteneters en opruimers van paddenstoelen en afgevallen fruit. Schrikken ze ergens van dan rollen ze zich op tot een stekelige bol. Volwassen egels worden zo’n 30 cm lang en wegen ongeveer 1500 gram.

Als de egel zijn vetreserve voldoende heeft aangevuld, zoekt hij ‘s winters een beschut plekje in een nest van bijvoorbeeld droge bladeren, onder een heg of een stapel snoeihout om te overwinteren. Tijdens zijn winterslaap verliest hij bijna een derde van z’n lichaamsgewicht. Eenmaal opgerold als een balletje gaat zijn hartritme van 190 naar 20 slagen per minuut en zijn lichaamstemperatuur daalt van 35°C tot 5 °C.

Oudere ervaren egels gaan al in november slapen terwijl jonge egels energiereserves opslaan tot wanneer het echt koud wordt in januari en februari. (Ik zag er nog een rondscharrelen in m’n tuin op 10 december). Tijdens een strenge winter wordt hij soms wel eens wakker en maakt dan een ommetje als hij het bijvoorbeeld niet warm genoeg heeft en op zoek moet naar een ander nest, of gestoord wordt door een overijverige tuinier. Wil je de egels in je tuin in de winter een handje helpen? Maak het dan niet te netjes en kaal. Controleer, als je toch bladeren of takken wilt verwijderen, eerst of er geen egel onder woont. En àls er een ligt, laat die dan lekker slapen!

Als egels zich eenmaal goed voelen in jouw tuin, dan blijven ze er meestal een tijdje. Ze overwinteren, brengen er hun jongen groot en helpen je met het bestrijden van allerlei plaagdieren zoals bijvoorbeeld slakken.


terug naar boven >>

   
       
   
   


Oesterriffen

In een gezonde Noordzee horen schelpdierriffen. Ze bieden een thuis aan schelpdieren zoals mossels en oesters en vormen een bron van leven onder water. De mossel en platte oester zijn voedsel voor vissen en vogels.

Ook zorgen schelpdieren voor een betere waterkwaliteit omdat ze het zeewater filteren, waardoor jagende vissen en vogels hun prooi kunnen zien. De ‘banken’ die de schelpdieren vormen zijn veilige rustgebieden en kraamkamers voor vissen en kreeften. Ze bieden houvast voor veel soorten dieren en planten: haaien en roggen zetten er bijvoorbeeld hun eieren op af. Onderzoek toont aan dat op wilde schelpdierriffen maar liefst 2 keer zoveel diersoorten voorkomen als op bodems van zand. Goed functionerende schelpdierriffen verhogen ook de visproductie en zorgen ervoor dat vissen, schaal- en schelpdieren groter worden, wat weer kansen biedt voor visserij. Daarnaast vervullen oesterriffen een belangrijke rol als klimaatbuffers door hun rol in kustbescherming en stabiliseren van de bodem. Kortom, oesterriffen bieden kansen voor visserij, biodiversiteit- en natuurherstel en klimaat.



Foto: Floor Driessen, Bureau Waardenburg

Op 17 december heeft de Tweede Kamer een motie aangenomen waarin de regering wordt verzocht bestaande en toekomstige oesterriffen een beschermde status toe te kennen. Hiermee is een belangrijke stap gezet voor een gezonde Noordzee. Een mooi succes waar het Wereld Natuur Fonds en ARK Natuurontwikkeling zich de afgelopen jaren hard voor hebben gemaakt.

Bron: WWF

terug naar boven >>

 


Rietherstel Rijnstrangen


Voor het gebied Rijnstrangen hebben Staatsbosbeheer en provincie Gelderland een succesvolle werkwijze gevonden waarbij iedere 10 jaar 15 hectare riet wordt hersteld. Dat herstel van riet is nodig geworden nadat de natuurlijke dynamiek in het gebied is verdwenen, sinds de Oude Rijn werd afgesloten.

Het water kan daardoor niet langer op een natuurlijke manier in en uit het gebied stromen. Door het verdwijnen van de natuurlijke dynamiek ontstond een nieuw soort natuur. Het gebied begon dicht te groeien met riet en mattenbies en werd in de jaren zeventig een belangrijke plek voor moerasvogelsoorten als roerdomp, karekiet en woudaap.

Die vogels dreigden in de jaren negentig ook weer te verdwijnen, samen met het riet. Riet is een stadium in de ontwikkeling van natuur. Als er niets gebeurt wordt het uiteindelijk bos. In een natuurlijk riviersysteem maakt de rivier af en toe luwe plekken, waardoor de successie daar opnieuw kan beginnen en er nieuwe rietvelden ontstaan. Die dynamiek is echter weg uit het Rijnstrangensysteem.

Om rietmoeras en de karakteristieke moerassoorten te behouden was actief ingrijpen nodig. Tussen 2011 en 2013 werden grote stukken riet hersteld. Het gebied Rijnstrangen is 600 hectare groot, daarvan bestaat nu 120 hectare uit rietmoeras en 60 tot 80 hectare uit riet, in verschillende stadia.

Bron: Nature Today

   
       
   
   


Elke maand schrijf ik een stukje over iets wat ik in de afgelopen maand heb gezien tijdens een van mijn wandelingen.
UIT: ergens in het land.
THUIS: Maasland (ZH) en omstreken.

Tiny van der Meer


NATUUR uit: Reeën en roffelen

Bijna kerst... Ik ben in het bos. Ik luister naar een plotselinge windvlaag in de boomtoppen. Ik voel de zon, die het afgevallen beukenblad laat glanzen in veel tinten bruin en geel.

Er scharrelt een matkopmeesje tussen de bladeren, op zoek naar insecten. Een gele trilzwam heeft een prachtig plekje uitgezocht op een berk.

Ooit werden er in het gebied waar mijn wandelroute doorheen gaat oorlogen uitgevochten omwille van de grens tussen de provincies Noord-Holland en Utrecht, maar nu is het er onwerkelijk stil. Wat een verademing, want in deze coronatijd ben je zelden nog ergens alleen. Zelfs de twee reeën die plotseling mijn pad kruisen doen dat geruisloos. Ik loop over smalle paadjes door een varenbos en langs een kerststal met een os en ezel. Jozef, Maria en het kind hebben een plek gevonden op de hooizolder. De drie wijzen zijn er op bezoek. Er golft een grote bonte specht door de lucht. Hij landt op een dikke dode boom en begint driftig te hakken. Wat steekt hij prachtig af tegen de blauwe lucht!

Nog even zitten op een robuuste boombank om de koesterende warmte van zon op te vangen, nog even genieten van de lange schaduwen van boomstammen op een uitgestrekt warmbruin bladertapijt voor ik dit bos weer verlaat... Ik wist het al maar ervaar het ook nu: wandelen is rustgevend en maakt me positiever en gelukkiger.


NATUUR thuis: 4 x wit

Vanuit m’n ooghoek zie ik langs de oever van de Vlietlanden iets wits. Het verplaatst zich schichtig over de natuurlijke beschoeiing van liggende takken. Het is klein, spierwit en snel! Heel even zie ik een witte staart met zwarte punt...

Een hermelijntje in winterkleed! M’n eerste ‘witte’ hermelijn! Hij snel, ik snel... Voordat hij na een minuutje weer verdwijnt in de struiken staat hij op de foto. Wat een cadeautje! Nog meer onverwacht wit zie aan de voet van een rij populieren.


Iets dat niet wegloopt, maar dat hij er nu nog staat is toch bijzonder. Het is de witte kluifzwam, die vroeg in de herfst te zien is. Het is inmiddels 16 december! En het wit is nóg niet op. Ik loop over een smal wandelpad tussen water en polder. Onder de hangende, nog met goudgele blaadjes bezette takken van een treurwilg die bijna het water aantikken, zwemmen wilde eenden. Woerden met groene kop en krul in de staart, maar twee van hen vallen behoorlijk uit de toon. Op een paar rommelige vlekjes na zijn ze wit. Een vorm van leucisme? Op weg naar huis nog een wit toetje. Nou vooruit, omdat hij zo mooi is mag deze ook meedoen in dit witte rijtje... de sierlijke bosrank of wilde clematis.

terug naar boven >>

   
     
   
   


Het Fluisterend Woud
(luisterboek)

Luister, en laat je meevoeren naar een ondergrondse wereld vol verborgen intelligentie. Schrijfster Sophie van der Stap schreef ‘Het Fluisterende Woud’ speciaal voor het WWF, en u kunt het gratis downloaden. De schrijfster, bekend van onder meer 'Het Meisje met de Negen Pruiken', kijkt sinds kort heel anders naar bomen. De Duitse boswachter Peter Wohlleben nam haar tijdens een lezing mee naar het wonderlijke ondergrondse netwerk van schimmels, dat alle bomen in het bos verbindt en met elkaar laat communiceren.

Na de lezing liep ze naar huis, vijf straatblokken stoeptegels met om de vijftien meter een boom. Voor de lezing waren dit gewoon bomen langs de weg. Nu was dat wel anders.
De nieuwe inzichten inspireerden Sophie om een verhaal te schrijven. Sophie: "De oudste oerbossen van de planeet verdwijnen voor onze ogen. Dat is erg, want we hebben ze niet alleen hard nodig in de strijd tegen CO2 en voor de aanmaak van medicijnen. Deze oerbossen zijn ook het territorium van een onvoorstelbaar oud systeem dat honderden miljoenen jaren lang informatie heeft opgeslagen en dat slechts een paar meter onder onze voeten verstopt ligt. Naar die plek wil ik toe. Naar onder de grond. Stel je voor wat dit systeem ons allemaal kan vertellen zodra we leren ernaar te luisteren."

Sophie heeft het boekje zelf ingesproken, samen met filosoof en schrijver Jan Bor. 
Nieuwsgierig? Ga dan mee op reis met Sophie en Jan en luister het hele boekje gratis!
Vul het formulier hieronder in en je kunt het boekje meteen downloaden. Het duurt 20 minuten en is 24 MB groot.

Meer info en formulier: klik hier

terug naar boven >>

 
   
   
   


Pronkbomen voor landgoederen

Op 50 landgoederen in Overijssel is in november een pronkboom geplant. Door het planten van deze pronkboom committeren de landgoederen zich aan de afspraak om op hun landgoed tijdens dit plantseizoen minstens 1.000 bomen te planten. De pronkboom staat hier symbool voor.

De pronkbomen zijn een gift van de provincie Overijssel.
De plantactie op de landgoederen is onderdeel van het manifest ‘klimaatrobuuste landgoederen’. Bovendien tellen de bomen mee bij de actie ‘Iedereen een Boom’ en sluit het ook goed aan bij de nieuwe landelijke Bossenstrategie van het Rijk en de provincies.



Ook in vijf Overijsselse steden en dorpen zijn 550 bomen geplant. Dit werd gedaan door de Groene Lopers. Groene Lopers zijn ‘parelsnoeren’ van groene buurtinitiatieven. Zij geven ieder 110 bomen weg aan particulieren en verenigingen.

Bron: Provincie Overijssel


Aankoop loofbos

Het Goois Natuurreservaat heeft 1,6 hectare loofbos op landgoed Monnikenberg aangekocht. Een waardevol bos met veel oude bomen.



Daarmee is het landgoed veiliggesteld als natuurgebied én als cruciale schakel in de natuurverbinding tussen het Utrechtse en het Noord-Hollandse deel van de Heuvelrug.

terug naar boven >>

 


Kleine pensioenen bos

Verzekeraar Zwitserleven heeft een bos aangeplant met het geld dat beschikbaar is gekomen door de vervallen heel kleine pensioenen. In het Groene Woud in Brabant zijn vrijdag 27 november 2.000 bomen geplant.

Sinds 1 januari 2019 zijn de regels voor kleine en heel kleine pensioenen gewijzigd. Heel kleine pensioenen van maximaal 2 euro bruto per jaar zijn komen te vervallen en hoeven niet meer te worden uitbetaald. De 15.000 euro die hierdoor beschikbaar is gekomen wordt nu gebruikt voor het aanplanten van bomen.

Zwitserleven werkt samen met Trees for All. Deze organisatie investeert in bomen. Nieuwe bossen worden aangelegd in Noord-Brabant en Limburg op voormalige landbouwgronden. Er worden verschillende soorten bomen geplant om de biodiversiteit te vergroten en om CO2 vast te leggen. Voor iedere boom die Zwitserleven doneert aan het bosproject in Nederland, plant Trees for All tevens een boom in een buitenlands project.

Bron: Stichting Trees for All


Herstel heide De Maashorst

Er zijn herstelmaatregelen uitgevoerd voor de heide in het natuurgebied De Maashorst. Deze worden uitgevoerd om bijzondere heidesoorten en dieren die er van afhankelijk zijn in stand te houden.

Er is gemaaid en op meerdere plekken werd het bovenste grondlaagje afgeschraapt. Vanaf de paden is steengruis over de heide geblazen. Dat materiaal is verspreid op de Slabroekse Bergen en de Kanonsberg, richting Nistelrode, op de Hooge Vorssel bij Heesch en het Groot Ganzenven in het Osse deelgebied Herperduin.

De gebieden herbergen zeldzame heidesoorten, maar deze staan onder druk door verzuring van de bodem. Het steengruis bevat veel mineralen. Stikstofneerslag zorgt ervoor dat kalium, magnesium en calcium uitspoelen uit de bodemlaag waarin de planten wortelen. Hierdoor kunnen de planten niet de benodigde mineralen opnemen die ze nodig hebben en zijn ze extra gevoelig voor droogte.

Bron: Brabants Dagblad


   
 
   
   
   


In verband met corona zijn alle excursies voorlopig afgelast.

terug naar boven >>


   
 
   
   
   


https://www.mooisteroutes.nl

De Mooiste Routes is een website met routes voor wandelaars, fietsers, kanoërs en mindervaliden.

Deze routes worden met veel passie gemaakt en onderhouden door zo'n 150 enthousiaste vrijwilligers.

Voor een gratis kennismakingsroute: klik hier

terug naar boven >>

   
       
   
         
   


terug naar boven >>


   
       
   
   


Gewone vlier - Sambucus Nigra

Zes januari is niet alleen de dag van Epifanie, maar ook de dag van de vlier.

Bijgeloof en folklore
In Syrië vertelt men dat er vroeger bijzonder veel demonen rondjoegen in de nacht van 6 januari. Die nacht mocht men dan ook niet naar buiten. Wie dat toch deed en een duivel tegen het lijf liep, moest een cirkel rond zichzelf trekken met een vliertak en binnen die cirkel blijven stilstaan met een vlierbloesemtakje in de hand. Die gedroogde bloesem moest geplukt zijn om middernacht op Sint Jan (24 juni). Alleen dan kon het takje genoeg bescherming bieden.

Van alle bomen en struiken is de vlier het meest omringd door legendes, bijgeloof en folklore. Voor de Germanen was het een heilige struik, gewijd aan Thor, die bescherming bood en de belichaming was van vruchtbaarheid en wedergeboorte. Ook bij de zigeuners is hij heilig en volgens Duits bijgeloof moet men de hoed afnemen om respect te betuigen als men een vlier passeert. In Engeland dacht men dat kinderen die met een vlierroede geslagen werden, niet meer zouden groeien. Het zou gevaarlijk zijn, een huis daar te bouwen waar een vlier heeft gestaan. In de middeleeuwen werd op het graf van overledenen een van vlierhout gemaakt kruis geplant. Kwamen er botjes op het hout dan was men zeker dat de ziel een nieuw bestaan vond. Een op oudejaarsdag gesneden vliertwijg die tot een hoepel wordt gebogen en in het huis wordt opgehangen, zou het huis voor brand bewaren. Uit Engeland stamt het volksgeloof om vlierbladeren te verzamelen op de laatste dag van april en die te bevestigen aan deuren en ramen. Zo weerde je de heksen in de Walpurgisnacht.

De vlier werd vaak aangeplant bij waterputten of op boerenerven, het liefst onder het keukenraam, omdat de vlier bescherming bood tegen vliegen, want die houden niet van de specifieke vliergeur. Om die reden werden ook vlierkransen om de nek van paarden gehangen en een vlier naast de stallen beschermde de dieren tegen toverij. In vroeger tijden staken de dames een vliertakje op de hoed, zo bleven ze gevrijwaard van vliegen. Jonggehuwden plantten  in de nabijheid van hun woning een vlierstruik en hoopten zo op zeer veel huwelijksgeluk.

Uiterlijk
De vlier is een veelvoorkomende kleine winterharde boom met een struikachtig karakter in Europa, de Kaukasus, Klein-Azië, West-Siberië en Noord-Afrika, waar hij op vochtige tot droge stikstofrijke grond groeit tot op 1600 m hoogte. Het getande blad is tegenoverstaand met 5 tot 7 blaadjes aan een steeltje. De jonge bladeren ruiken naar verbrande popcorn als je ze tussen je vingers kneust. Hij staat overal: aan de rand van bossen, in parken en plantsoenen maar ook langs wegen en houtwallen en boven waterlopen.

Pas als de vlier gaat bloeien valt hij op. De roomwitte bloemen staan aan het eind van lange twijgen. De bloemen lijken weliswaar op schermen, zoals die van het fluitenkruid, maar zijn het bij nadere beschouwing niet. Ze ontspringen niet vanuit één punt maar zijn opeengedrukte vertakte bloemstelen.

De honderden bloemschermen met piepkleine bloempjes hullen de vlier in een soort bruidsgewaad. Vlieren bloeien vanaf mei tot in juli en hebben een zoete, bedwelmende geur, het stikt er dan van de insecten, maar niet iedereen vindt de vrij sterke geur aangenaam. Vlinders en bijen mijden de vlier vaak. De andere delen van de struik ruiken niet lekker: zodra je het blad aanraakt, komt er een onaangename, bedompte geur vrij.

De vlier wordt niet ouder dan enkele tientallen jaren. De dofgroene bladeren hebben gewoonlijk vijf of zeven eironde deelblaadjes. Oude, holle vliertakken bieden nestgelegenheid aan diverse solitair levende wespen en bijen. In oude vlieren groeit soms Judasoor (deze paddenstoel wordt zo genoemd omdat Judas, de verrader van Jezus, zich zou hebben opgehangen aan de takken van de vlier). Het wortelstelsel van een vlier gaat niet diep. Vlieren zijn gemakkelijk te stekken. Gesnoeide takken steekt u in het najaar of in de vroege winter diep in de aarde waarbij u drie tot vier ogen boven de grond houdt. Zij zullen bijna altijd wortelen.

Gebruik
De schors en de takken zijn dof, maar tellen vele karakteristieke putjes en oogjes, ‘lenticellen’, kurkachtige openingen waardoor lucht de plant in- en uitgaat. De snel groeiende takken worden als ze ouder zijn ruwe stammen. Van binnen zijn ze hol en bevatten merg. Het merg absorbeert olie en vet en werd gebruikt voor het schoonmaken van fijne apparatuur en muziekinstrumenten. Jonge takken leveren zacht hout voor onder andere houtsnijwerk. Het hout van oude vlieren is een van de hardste houtsoorten en werd gebruikt voor het maken van allerhande machines, kamraderen voor molens en vleespennen. Ook beeldhouwers gebruikten het als vervangmateriaal voor ivoor, het wordt zwartgeverfd als ebbenhout. De takken werden ook gebruikt als wichelroede om wateraders en ongunstige plaatsen op te sporen. 
De vlier was, vroeger meer dan nu, een geliefde boom bij kinderen, het 'kaboutertjeshout' was namelijk ideaal om blaaspijpen van te maken. Het witte, sponsachtige merg van de takken (het 'kaboutertjesbrood') is zacht en laat zich er gemakkelijk uitdrukken. De Engelsen noemen daarom de vlier wel de 'pipe-tree'. Je kunt er een ideale flierefluit of een (elzen)proppenschieter van maken.

Symboliek
In de bloemensymboliek heeft vlier verschillende betekenissen en geldt de plant onder andere als teken van nederigheid. Op middeleeuwse schilderijen werd vlier ook als symbool voor ijver gebruikt, doordat de plant zo hardnekkig en snel groeit, ongeacht de omgevingsfactoren.

Naamgeving
De vlier is een beweeglijke struik of boom. Een nieuwe uitloper kan in een seizoen rustig anderhalve of twee meter lang worden. Deze lange takken zijn soepel en als ze in het blad zitten doet elk zuchtje wind ze bewegen. Het onrustig heen en weer fladderen van de bladeren gaf de plant in Noord Duitsland de naam Flieder van waaruit onze naam vlier stamt. Sambucus betekent schuiftrompet (vroeger werd vlierhout gebruikt voor het vervaardigen van fluitjes). Het wordt nu nog wel eens gebruikt voor het maken van mondstukken voor midwinterhoorns. Nigra is de Latijnse benaming voor zwart. Volksnamen zijn vlierstruik, vlieder, buizenhout, klokbushout en vledder. Door vernieuwde inzichten in onderlinge verwantschappen tussen plantensoorten is de vlier niet langer bij de kamperfoeliefamilie ingedeeld, maar samen met de
Gelderse roos (Viburnum opulus L.) bij de muskuskruiden (Adoxaeae).

Verspreiding
De bessen – steenvruchten – bevatten paarsrood sap en smaken zuur. In augustus en september hangen de takken zwaar van de dikke trossen met zwartglanzende bessen, waar spreeuwen en merels van smullen en waar wijn en sap van kan worden gemaakt. Hoewel de vlier zelden wordt aangeplant komt hij overal voor. Daar zorgen de vogels wel voor. Aangetrokken door de vitaminerijke bessen zorgen ze onbedoeld voor de verspreiding van de plant. Zelfs in knotwilgen en knotessen groeit regelmatig een vlier. De overige plantendelen worden nauwelijks gegeten, ze zijn giftig voor veel dieren vanwege de cyaanverbindingen. Alleen edelherten kunnen blad en jonge stengels zonder probleem verteren.

Praktische toepassingen
De bladeren, bessen en schors van de vlier gebruikte men vroeger als kleurstof. Vlier- bladeren met aluin geven een groene kleur. Vlierbessen met aluin maken violet en bij combinatie van aluin met zout ontstaat er blauw of lila. De schors van vlier met ijzer geeft daarentegen een zwarte kleur. De zwarte kleurstof uit de bast en wortels werden in de Romeinse tijd al als haarverf gebruikt.Van de bloesems kan men ook een lotion bereiden, een prima reinigingsmiddel voor de huid. Dompel hiervoor een kopje bloemblaadjes (zonder steeltje) gedurende enkele uren onder in een liter heet water en doe er wat honing of glycerine bij, het ruikt dan heerlijk en werkt nog beter! Vlierbloesem wordt beschouwd als tonisch voor de huid, is licht adstringerend (trekt de bloedvaatjes wat samen) en kan daarom nuttig zijn bij couperose en wordt vaak aangeraden om sproeten en huidverkleuringen te bleken en om de huid een wat lichtere teint te geven.

Tip voor biologische tuinders
Alhoewel de vlier kan worden getroffen door bladluis bezit hij zelf een prima biologisch bestrijdingsmiddel om de bladluis te vernietigen, de stof daarvoor zit in de bladeren. Het spuitmiddel tegen bladluis kan worden bereid door 1 kg vlierbladeren in 2 liter water te laten trekken gedurende enkele dagen. Ingespitte jonge vliertakjes zijn een uitstekend middel om woelratten te verdrijven. Dit komt door de geur die de takjes afgeven.

Medicijn
Al ongeveer 2500 jaar is de vlier een effectief middel bij griep, hoest en verkoudheid, om slijm op te lossen en koorts te verminderen. In de volksmond had de vlier dan ook de reputatie van wonderplant of ‘heilboom’. De oude Griekse arts Hippocrates was er al bekend mee, hij noemde de vlier zijn medicijnkastje. De vlier stond bekend om zijn geneeskrachtige functie; bast, wortel, bloesem of bes werden alle gebruikt.

Gebruik in de keuken
Vlierbessen bevatten veel vitamines. De bessen van gewone vlier zijn rauw licht giftig maar bij het koken verdwijnt dit. Van de bessen kan dan vruchtensap, sterke drank, jam, gelei en siroop worden gemaakt. Gedroogde bloesem wordt gebruikt om thee van te zetten.

Hoestdrank van vlier
500 ml water
250 gr honing
3 staafjes trekdrop (of 6 gr gedroogde zoethoutwortel)
8 gr gedroogde tijm
660 ml vlierbessensap (zonder toegevoegde suikers)
Breng het water aan de kook met de drop (of zoethoutwortel) en de tijm. Laat dit tien minuten koken. Zeef het geheel en voeg de honing aan het afkooksel toe. Roer tot de honing is opgelost en laat het geheel vervolgens afkoelen. Voeg tot slot het vlierbessensap toe.

(Anti)magische plant
De vlierstruik blijkt dus heilzaam, smakelijk en handig te zijn, maar daarmee is nog niet alles gezegd. In verschillende landen doen verhalen de ronde die een zeer uiteenlopend beeld geven van de vlier als magische of antimagische plant. Om te beginnen kunnen tovenaars in vlierstruiken veranderen. Dit doen ze zo kundig dat alleen honden ze nog herkennen, maar zelfs die kunnen niet in de struik bijten of de toverkrachten verhinderen. Heksen gebruikten vliertakken als magische stok of voor hun rituele vuren. In Rusland heeft de duivel de struik zelf geplant en hij vertoeft er nog iedere nacht onder. Om hem niet kwaad te maken, mogen de wortels van de vlier dan ook nooit worden uitgestoken.

De vlier is vereeuwigd in sprookjes: ’Vliermoedertje van Hans Ch. Andersen en ‘Vrouw Holle’ van de Gebroeders Grimm.

terug naar boven >>

   
 
     
   
 



Hoogstamboomgaarden

Huisboomgaarden herbergen vaak vele oude fruitrassen, zoals de sterappel, bellefleur, winterjan of brederode. De hoogstamfruitboom is een decoratieve en karakteristieke boom, die bovendien bij goed onderhoud een paar kisten heerlijk streekeigen fruit oplevert. Het onderhouden van de hoogstamboomgaarden is een arbeidsintensieve klus in vergelijking met laagstambomen. Daarnaast vraagt het onderhoud ook de nodige kennis. Toch wordt nu de grote waarde van deze karakteristieke boomgaarden herkend en erkend.

Overal worden initiatieven tot behoud van deze boomgaarden ontplooid zoals door de Vereniging Hoogstamfruit Groene Hart. Eigenaren van hoogstamboomgaarden kunnen bij Landschapsbeheer Utrecht terecht voor:

- Vrijblijvend advies over aanplant en beheer van hoogstamfruitbomen
- Aanvraag van subsidies
- Aanplant en verzorging hoogstamfruitbomen
- Plantmateriaal bestellen via de actie Boeren Planten Bomen
- Overzicht van professionele snoeiers

De Vereniging Hoogstamfruit Groene Hart bestaat uit eigenaren van hoogstamfruitbomen in het Groene Hart. De vereniging is in februari 2000 opgericht om een duurzame instandhouding van hoogstamboomgaarden te realiseren. Voor meer informatie over of aanmelding bij de Vereniging Hoogstamfruit Groene Hart kunt u contact opnemen met:
Vereniging Hoogstamfruit Groene Hart
De heer A. Straver, secretaris Willeskop 57b
3417 MB Montfoort Tel/fax: 0348 - 472745

Tips voor aanplant boerenboomgaardje
- Is de grond erg vochtig, plant geen appels (wel peren en pruimen);
- Plant hoogstammen op een sterk groeiende onderstam, bijvoorbeeld van een zaailing;
- Kies weinig ziektegevoelige rassen, meestal zijn dit ouderwetse rassen;
- Neem verschillende rassen die elkaar bestuiven;
- Koop goed(gekeurd) plantmateriaal. Bijvoorbeeld via de actie Boeren Planten Bomen;
- Plant de bomen niet te diep, de wortels net onder de grond. De entknobbel beneden bij de stam moet in ieder geval boven de grond blijven;
- Geef jaarlijks ruige stalmest in februari/maart. Doe dit zeker de eerste jaren;
- Bescherm de bomen tegen vraatzucht van vee. Plaats twee palen bij de boom met daartussen een degelijke boomkorf. Zet de boom zodanig vast aan de palen dat de stam nergens tegenaan kan schuren;
- Buig de takjes eventueel uit tot ze schuin omhoog staan. Buig de takken niet naar beneden, dat remt de groei;
- Geef het eerste jaar tijdig water;
- Snoei de eerste jaren de boom goed in vorm. Dit is niet veel werk, maar vereist wel vakkennis.

Bron: Landschapsbeheer Utrecht

terug naar boven >>

   
   
       
   
   


Woeste Wolken

t/m 28 februari 2021

Teylers Museum is gesloten. In verband met de lockdown is het museum in ieder geval tot en met 19 januari dicht. Dat is begrijpelijk, maar uiteraard wel heel jammer voor iedereen die de populaire tentoonstelling John Constable wil bezoeken. Gelukkig is er ook goed nieuws.

Dankzij de bereidwilligheid van de bruikleengevers blijft de tentoonstelling een maand langer te zien, dus tot en met 28 februari.

Dat betekent meer kans om te komen genieten van de glooiende groene heuvels, Engelse dorpjes en onstuimige wolkenluchten van de Britse landschapskunstenaar. Na 19 januari zal het museum ook weer op maandagen open zijn en in het weekend een uurtje eerder. Tickets met tijdslot voor na de lockdown zijn te bestellen via teylersmuseum.nl. Uiteraard worden alle coronamaatregelen in acht genomen.

Een dubbele regenboog of dreigende onweerswolken: de Engelse landschapsschilder John Constable (1776-1837) wist als geen ander de lucht op zijn doeken te vangen. Bij de overzichtstentoonstelling van deze grootmeester van de romantiek, organiseert Teylers Museum een Wolkenfotowedstrijd.

Laat je inspireren door Constable en doe mee! De beste fotografen maken kans op een masterclass door landschapsfotograaf Saskia Boelsums.

‘I am the man of clouds’
In 1821 en 1822 schilderde Constable bijna alleen maar luchten. Dankzij zijn meteorologische kennis registreerde hij heel precies kleur en vorm van wolken, regenbogen en zonsondergangen, en noteerde datum, tijd en weercondities. Zo wilde hij de lucht leren schilderen met veel meer gevoel en zeggingskracht.

Saskia Boelsums
Constable beïnvloedde uiteenlopende kunstenaars: van de impressionisten tot kunstenaars van nu. Voor Teylers Museum maakte landschapsfotograaf Saskia Boelsums drie nieuwe werken, geïnspireerd door Constable: ‘Dat was heerlijk om te doen. Ik herken zijn gedrevenheid, zijn mateloos enthousiasme en soms ook de bijna wanhopige onmacht om de overweldigende kracht van de natuur vast te leggen op het platte vlak.’ Op saskiaboelsums.nl vind je een speciale pagina over Constable en de wedstrijd.

Adres: Teylers Museum, Spaarne 16, 2011 CH Haarlem
Meer info: klik hier


De Groene Camera 2020
t/m zo 6 jun 2021

Natuurfotografie uit Nederland en België

Foto-expositie met de winnaars van de Groene Camera 2020
De Groene Camera is een initiatief van Natuurfotografie Magazine en PiXFACTORY in samenwerking met het Museon.

Spreeuwen in Natuurgebied De Houtwielen
(Foto rechts: Robin van der Land, winnaar categorie jongeren)

Deze organisaties hebben als doelstelling natuurfotografie te bevorderen en bij een breed publiek onder de aandacht te brengen. Indrukwekkende landschappen, dieren in actie, kleurrijke insecten en kunstzinnige beelden zijn onderdeel van de expositie.
Natuurfotografie speelt een belangrijke rol in het – al dan niet onbewust – versterken van het besef dat onze natuur mooi en bijzonder is en daarom ook iets om zuinig op te zijn.

Kwelvlies -  foto Jaap de Vries

Adres: Museon, Stadhouderslaan 37, 2517 HV Den Haag
Tel: +31 70 338 1338
Meer info: klik hier

terug naar boven
>>


   
   
       
   
   


Reageren op NNN

Voor reacties op de inhoud van NatuurNetNieuws, uw waarnemingen, natuurnieuws en vragen over de natuur, mail naar: tiny@groen-natuurlijk.nl
Voor het wijzigen van uw e-mailadres (vermeld ook uw oude e-mailadres!) of afmelden voor de nieuwsbrief mail naar: info@groen-natuurlijk.nl

Voor het aanmelden als abonnee op NatuurNetNieuws kijk op: https://groen-natuurlijk.nl/natuurnieuwsbrieven/
U kunt NatuurNetNieuws doorsturen aan belangstellenden. Ook overnemen van informatie is toegestaan, mits u duidelijk vermeldt: Bron: NatuurNetNieuws, uitgave van platform GROEN!natuurlijk:
www.groen-natuurlijk.nl

Behalve voor u is er ook een nieuwsbrief (NatuurNetNieuwsJunior) voor uw (klein)kinderen in de basisschoolleeftijd met een verhaaltje, veel informatie over dieren en/of planten (handig voor een spreekbeurt) en uittips voor kinderen.


Net zoals u gratis abonnee bent van NatuurNetNieuws, kunt u of kunnen zij zich ook gratis abonneren op NatuurNetNieuws Junior. U hoeft alleen maar een mailtje te sturen naar: info@groen-natuurlijk.nl

Natuur Net Nieuws Junior komt zes keer per jaar uit!

terug naar boven >>


   
   

Volg ons ook op Facebook

O
nze Nieuwsbrief verwijst soms naar websites van derden. We hebben geen controle over de aard, de volledigheid noch de juistheid van de informatie op deze websites en zijn daarom niet aansprakelijk voor de inhoud van deze sites.




 

 

 
 
 
     
' .