Flora en fauna
- Gewone plataan
- Zwarte zwaan

Natuurnieuws
- Bomenriffen van perenhout
- Steenmarterbeheer
- Groene boa ’s

Natuur Uit en Thuis
- UIT: Vroege kerst?
- THUIS: Aan tafel…!


Natuur kort
- Wereld Bodem Dag
- Brabants Burgerbos
- Herenboerderijen

Natuurexcursie
- Winterwandeling op landgoed Duivenvoorde

Website van de maand
- Vogelskijken.nl

Citaat van de maand
- Paula Hagenaars


Boekennieuws
- Bomen van wortel tot blad

Natuur Plus
- Buizerd

Bomenweetjes
- Bijen actief in boomkruinen van bossen
Uit tips
- Mysteries van het veen
- Onderkruipsels

 
NB. De links in onderstaande teksten zijn vet gedrukt en hebben een groene kleur.
 

 
   
   
   


Gewone plataan (Platanus hispanica)

December. De kerstboom wordt weer versierd met de mooiste kerstballen, maar er is een boom die daar geen hulp bij nodig heeft!  De plataan hangt de hele winter vol met ‘kerst’ballen.

Je moet alleen wel even geduld hebben om daar van te kunnen genieten, want het duurt 20 - 25 jaar voordat een plataan bloeit. De onopvallende bloemen van deze statige boom verschijnen in mei tegelijk met de bladeren. De bolletjes, bestaan uit meeldraden en stampers, omgeven door kelk- en kroonblaadjes.

Zowel de mannelijke als vrouwelijke bloemen komen op dezelfde boom voor (eenhuizig) en hangen aan lange stelen aan de takken. De mannelijke bloemen zijn geelgroen en kleiner dan de vrouwelijke bloemen die donkerrood zijn én het hele jaar, ook in de winter in groepjes van 2 tot 3 behaarde bruine vruchtbolletjes onder elkaar aan de boom blijven hangen. Pas als ze rijp zijn vallen ze in het voorjaar in vele kleine zaadjes die voorzien zijn van een krans van fijne haartjes, uiteen. De haartjes zorgen voor verspreiding van de zaden door de wind.
Platanen hebben breed uitstaande takken en zijn herkenbaar aan hun camouflageschors. De oude bruine schors bladdert af waardoor de gele en groene kleuren tevoorschijn komen.


Het grote blad is donkergroen, glanzend en drie tot vijflobbig. Het woord plataan is afgeleid van het Griekse platys wat plat of breed betekent en te maken heeft met de afgeplatte, brede kroon van de boom. Platanen kunnen oud worden, veel grote aangeplante platanen stammen uit de 19e of soms zelfs 18e eeuw, er zijn leeftijden bekend van 300 tot 500 jaar. In de Utrechtse Vechtstreek staat een plataan uit 1760.

Zwarte zwaan (Cygnus atratus)

Er komen op aarde acht soorten zwanen voor waarvan vier soorten als broedvogel of als wintergast in Nederland. Een van deze vier is de zwarte zwaan. Deze soort was in Nieuw-Zeeland door de jacht bijna uitgestorven maar is daar in 1864 geherintroduceerd en komt er nu weer algemeen voor. Er wordt geschat dat er circa 60 tot 70 paren in ons land tot broeden komen. De zwarte zwaan zou zich nog sneller uitbreiden als de jongen van kruisingen tussen zwarte en witte zwanen vruchtbaar zouden zijn, maar die kunnen zich niet voortplanten.

Het broedseizoen loopt van februari tot en met september, maar doordat het in Australië zomer is als het hier winter is, gaat de zwarte zwaan vaak al in de late winter broeden waardoor niet alle legsels succesvol zijn. Het nest bestaat uit een kom van takken en planten tot een meter hoog dat op de grond tussen de oevervegetatie wordt gebouwd met een diameter van 1 tot 1,5 meter. Zwarte zwanenparen voeden samen hun jongen op, die bij de geboorte vuilwit zijn.

Zwarte zwanen zijn monogaam, ze houden meestal hun hele leven dezelfde partner. Volgens onderzoeken komt homoseksualiteit, vooral onder mannetjes, veel voor. Soms steelt zo’n paar een nest of vormt een trio met een vrouwtje om eieren te bemachtigen. Na het leggen van de eieren wordt het vrouwtje verdreven.

De zwarte zwaan is een herbivoor die zich voornamelijk voedt met grassen, moeras- en waterplanten of planten die in een weiland staan. Van alle zwanen heeft hij de langste hals: meer dan half zo lang als de totale lichaamslengte. Hierdoor kan hij makkelijk voedsel van de bodem halen. Zwarte zwanen gebruiken geluiden en lichaamstaal om te communiceren, zoals het optrekken van de schouders en het klapperen met de vleugels. Tijdens hun vlucht kun je ze herkennen aan hun trompetterende en klagende geluid. Zwarte zwanen worden in de vrije natuur maximaal zes jaar oud, maar kunnen in een meer beschermde leefomgeving wel twintig jaar worden.


terug naar boven >>

    
 
   
   


Bomenriffen van perenhout

Als onderdeel van het Waddenfondsproject Waddenmozaïek hebben onderzoekers van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ), Rijksuniversiteit Groningen en de Universiteit Utrecht een nieuw experiment met bomenriffen van perenhout geplaatst in de permanent overstroomde delen van de Waddenzee.

In het experiment hebben onderzoekers drie meter hoge riffen gemaakt van gerooide fruitbomen, als vervanging van drijfhout dat vroeger in grote hoeveelheden vanaf de rivieren de Waddenzee in dreef. Al zes maanden na de plaatsing zijn de bomenriffen ware hotspots van biodiversiteit geworden. Mosdiertjes, mossels, anemonen en zeepokken bedekken het hout van de hogere delen van de riffen, terwijl macroalgen vooral aan de basis voorkomen.

Foto Oscar Franken

Deze algen en filterdieren vormen met de boomriffen een schuilplaats en foerageergrond voor vissen zoals meun, grondels, steenwijting en paling. Metingen tonen aan dat er gemiddeld vijf keer meer vis tussen de riffen voorkomt in vergelijking met de naastgelegen zandige bodem. Bovendien worden er op de riffen meer soorten gevonden en zijn de vissen groter.

Op de riffen leven ook veel meer steurgarnalen, een belangrijke voedselbron voor verschillende vissoorten. Ook werden er grotere aantallen zeehonden geobserveerd rond de riffen. De resultaten tonen dat de bomenriffen op een effectieve manier een stabiele driedimensionale structuur in de waterlaag brengen waardoor de biodiversiteit wordt verhoogd. Natuurmonumenten en Stichting De Rijke Noordzee zijn allebei enthousiast over deze eerste bevindingen.

Bron: waddenmozaiek.nl

Steenmarterbeheer

Uit camera-onderzoek bij weidevogelnesten blijkt dat veel nesten verloren gaan omdat steenmarters de eieren opeten. Daarom is van 2017 t/m 2022 de pilot steenmarterbeheer uitgevoerd, waarbij is onderzocht wat het effect van het vangen en doden van steenmarters op het percentage uitgekomen nesten is.

De pilot startte in 2017 bij Akkrum en is uitgebreid naar 19 gebieden waar boeren het weidebeheer al afstemmen op weidevogels. Bijvoorbeeld door later te maaien of het land in stroken te maaien. De resultaten werden gemonitord met ongeveer 3800 wildcamera’s. Het blijkt dat wanneer het steenmarterbeheer optimaal is uitgevoerd, en aangevuld met beheer van de vos, het percentage uitgekomen nesten significant toeneemt. Waar dat vóór de pilot gemiddeld 50% was, is dat nu gemiddeld 78%.



Het aandeel van de steenmarter ging van 17,7% in het totale nestverlies naar 3,5% bij optimaal beheer van de predatoren. Wat opvalt is dat er jaarlijks een vrij constante instroom van nieuwe steenmarters in de pilotgebieden is. Om het beheer effectief uit te voeren dient het steenmarterbeheer dus elke winter en voorjaar opnieuw te worden uitgevoerd. Het doden van steenmarters leidt niet tot hogere nestpredatie door andere soorten. Op basis van de resultaten heeft de Faunabeheereenheid Friesland voor het weidevogelseizoen 2023 een ontheffingsaanvraag voor steenmarterbeheer in de 19 pilotgebieden plus de aanvulling van 7 nieuwe gebieden aangevraagd.

Bron: Provincie Friesland

Groene boa’s

Tijdens een werkbezoek aan Landgoed Ockenburgh (Nationaal Park Hollandse Duinen, Den Haag) hebben de ministers voor Natuur en Stikstof en Justitie en Veiligheid voor 5,5 miljoen euro steun toegezegd om de capaciteit voor groene boa's op peil te houden en uit te breiden. De groene boa ’s zorgen ervoor dat bos, natuur en landelijke gebieden een aangename plek voor ontspanning en recreatie blijven. De laatste jaren neemt de druk op natuur toe. Ook door administratie en regeldruk wordt het werk steeds tijdrovender. De subsidieregeling is een belangrijke eerste stap om het tij te keren.

Door de toenemende drukte in natuur- en recreatiegebieden én de regeldruk achter de bureaus kunnen er minder groene boa’s in het veld zijn voor handhaving en toezicht, het voorkomen van onveilige situaties en de meest primaire taak: gastheerschap en bescherming van de natuur. De Groene BOA-coalitie is een samenwerking van particuliere werkgevers van boa’s en verenigt de Federatie Particulier Grondbezit, de Jagersvereniging, Leisurelands, LandschappenNL, Nationaal Park de Hoge Veluwe, Natuurmonumenten en Sportvisserij Nederland.

Bron: LandschappenNL

terug naar boven >>
   
   
   
   


Elke maand schrijf ik een stukje over iets wat ik in de afgelopen maand heb gezien tijdens een van mijn wandelingen.
UIT: ergens in het land. THUIS: Maasland (ZH) en omstreken.

Tiny van der Meer

NATUUR uit: vroege kerst?

Eind oktober: Ik zie groen, heel veel groen als ik de route ‘Gooise Baaierd’ ( mooisteroutes.nl) loop. Behalve de Amerikaanse eiken, die vroeg kleur bekennen en een solitaire berk die in de heide al goudgeel staat te stralen, hebben de vele monumentale beuken blijkbaar nog geen haast om hun bladeren los te laten. Logisch, door de hoge temperaturen lijkt de herfst nog ver weg. Maar dan… heel opvallend in het groen opeens een ‘vleugje’ winterwit.

Het lijkt wel een kerstboompje! Tot mijn verrassing blijkt het de Kammetjesstekelzwam te zijn. Niet een, niet twee, maar vier zwammen hebben afzonderlijk een plek uitgekozen op een oude vermolmde beukenstam. Deze zeldzame tot zeer zeldzame zwam groeit met een centrale steel vanuit de boom en is opgebouwd uit talrijke vertakkingen die bedekt zijn met overlangs geplaatste stekeltjes, zoals de tanden van een kam. Volgens de Ned. Mycologische Vereniging zijn er per jaar zelden meer dan vijf Kammetjesstekelzwammen in ons land te vinden.

Uit onderzoek is gebleken dat de sporen van deze zwam maar moeilijk kiemen, mogelijk een verklaring voor de zeldzaamheid. Als ik lees dat deze paddenstoel eetbaar is en zich goed leent voor verwerking in een gemengde paddenstoelenschotel, gruw ik van zo’n bericht! Zo zeldzaam, en dan opeten?!

Als ik later een enorme grauwwitte plek op een liggende boomstam zie lijkt dat niet iets om bij stil te staan. Toch doe ik het, want ik hoop dat dit het Gewoon ijsvingertje is. En het klopt! De afzonderlijke vingertjes zijn amper een milimeter hoog. Ze behoren tot de slijmzwammen en komen, onder de juiste omstandigheden, het hele jaar voor. Een verrassend lekker ijstoetjes aan het eind van mijn toch al prachtige wandeling!

NATUUR thuis: aan tafel...!

Ik hoef me niet af te vragen wat er aan de hand is in de polder. Het wemelt van de kokmeeuwen en ik tel 6 blauwe reigers, 5 grote zilverreigers en 5 ooievaars. De dichtgegroeide sloten worden door de loonwerker ontdaan van water- en oeverplanten voor een goede doorstroming in de herfst- en wintermaanden. En daar zijn veel hongerige vogels als de kippen bij!

Ze houden wel van zo’n rijkgedekte ‘tafel’ waar ze zonder veel inspanning een feestmaal van slakken, visjes, kikkers, bloedzuigers en andere lekkernijen die op de oever belanden door het baggeren, kunnen verorberen! Tussen de grote gasten, bevinden zich ook twee kleinere. Af en toe zie ik een wit kopje opduiken langs de slootkant.
Het blijken twee koereigers te zijn! Maar wat zijn ze snel en klein! Ze verdwijnen steeds even achter het riet in de sloot, steken dan opeens hun kopje weer boven het maaiveld uit. De sloot is ver weg. Toch lukt het me om ze redelijk goed op de foto te krijgen.



Maar dan is het ‘eetfeest’ over want een groep jagers heeft besloten om het weiland in te gaan met hond en geweer… en dan is het wegwezen, niet alleen voor de vogels maar vooral voor de hazen!

terug naar boven >>

    
 
 
   
   

Wereld Bodem Dag - 5 december 2022

Zondag 5 december is het naast Sinterklaas ook Wereld Bodem Dag. Het Sinterklaasfeest staat in het teken van het geven en het krijgen van cadeaus. Wat misschien wel het grootste cadeau voor ons als samenleving is, is gezonde aarde. Want de grond onder onze voeten is het fundament van ons bestaan.



Waarom 5 december? Dit is de officiële verjaardag van de voormalige koning van Thailand, die in 2016 overleed. Hij was mede-initiator van de wereldwijde Bodemdag.
95% van ons eten komt van de bodem, uit de aarde. Maar wereldwijd is al een derde van onze bodem aangetast. Een gezonde bodem krioelt van leven – wormen, schimmels, bacteriën en andere microscopische wezens. Zij helpen allemaal bij het creëren van de perfecte bodemstructuur en vruchtbaarheid, zodat planten kunnen wortelen en voeding kunnen opnemen.

Kun je zelf bijdragen aan een gezonde bodem? Ja, grijp niet te snel naar een schoffel. Laat de bodem begroeid, hierdoor kan water worden vastgehouden.

Bron: o.a.: onswater.nl

  


Brabants Burgerbos

Dankzij diverse giften van particulieren en bedrijven  aan het Groen Ontwikkelfonds Brabant kan dit najaar worden gestart met de aanleg van het eerste Brabantse Burgerbos. Dit bos komt in het gebied Kraanven in Loon op Zand, midden in het natuurgebied Huis ter Heide.



Nog dit jaar wordt daar begonnen met de aanplant van een 1,7 hectare groot bos.
Het Groen Ontwikkelfonds Brabant hoopt in de komende jaren op meer locaties in Brabant bossen te kunnen planten. Daarvoor én voor de resterende vierkante meters van het bos in Loon op Zand zijn nog meer donateurs nodig.

Omdat zij al voor een klein bedrag kunnen meedoen is het voor veel burgers een aantrekkelijke manier om hun betrokkenheid bij de Brabantse natuur te laten zien. Ook bedrijven kunnen aanhaken.
Meer info: klik hier

Bron: Groen Ontwikkelfonds Brabant

Herenboerderijen

Herenboeren Nederland ontvangt een financiering van 1 miljoen euro van het Triodos Regenerative Money Centre. De financiering stelt de organisatie in staat om de transitie naar natuurinclusieve landbouw te versnellen. Herenboeren wil in 2030 in Nederland 350 Herenboerderijen hebben gerealiseerd, die elk ongeveer 200 tot 270 huishoudens van lokaal geproduceerd voedsel voorzien.

Herenboeren Nederland ondersteunt burgers bij de ontwikkeling van coöperatieve Herenboerderijen. Dat zijn gemengde boerderijen van circa 20 hectare die elk 200 tot 270 huishoudens van groente, fruit, vlees en eieren voorzien.

Sinds 2013 zijn er verspreid over het land 14 van deze gemengde coöperatieve Herenboerderijen gestart. Daarnaast zijn nog eens 35 initiatiefgroepen van burgers bezig hun Herenboerderij op te richten. Hiervan gaan er in 2023 hoogstwaarschijnlijk 9 van start.

Bron: Herenboeren Nederland

terug naar boven >>
   
 
 
   
   


Woensdag 7 december - Winterwandeling op landgoed Duivenvoorde

Op woensdag 7 december gaat IVN Natuurgids Ria Hoogstraat weer met u op stap in de natuur. Het is bijna winter op het landgoed. We gaan kijken naar kerstbomen en ander wintergroen zoals hulst, maretak, taxus en klimop. Hoe komen zij de winter door zonder dat hun knoppen en bladeren bevriezen?  Blijven alle naaldbomen in de winter groen?

Waar komt het Kerstlied “O dennenboom” vandaan en klopt dat wel?

De wandeling eindigt in de kerstbomentuin waar u uw eigen boom kunt uitgraven.
Kinderen zijn van harte welkom, ze krijgen extra aandacht van de gids.

We verzamelen om 14.00 uur op de parkeerplaats, tegenover de beheerderswoning Laan van Duivenvoorde 1, Voorschoten. Toegang € 1.50, parkeren € 2,50, contant te betalen aan de gids of met PIN-pas bij de kaartjesautomaat voor de stenen brug. De wandeling duurt ongeveer anderhalf uur. Het park is verboden voor honden.
Te bereiken met bus 45 of 46 halte Kniplaan, 10 min. lopen.

Info tel. 070 - 3279349 of www.ivndenhaag.nl.

terug naar boven >>

    
   
   
   



https://vogelskijken.nl/

Graag neem ik de enthousiaste beschrijving over van Adri de Groot in zijn nieuwsbrief 221118 van Vogeldagboek.nl - https://www.vogeldagboek.nl:  ‘Het is een zeer uitgebreide website-in-ontwikkeling met actuele informatie, een prachtige vogelgids van de bekendste vogelsoorten en hun geluiden, tips voor vogelherkenning, vogelfotografie enz.‘



Dagelijks een nieuw artikel. Op vrijdag verschijnt de vogelradar met aanraders voor het weekend. Maar neem zelf eens een kijkje! 'Vogelskijken' is een initiatief van Daan Schoonhoven, drijvende kracht achter Pixfactory, dat als doel heeft het vergroten van het draagvlak voor de natuur en de bescherming van flora en fauna.

Rechts: Heggenmus

terug naar boven >>

    
   
 
 
 
   


terug naar boven >>

    
       
   
   


Bomen: Van wortel tot blad

Dit boek presenteert helder en op een allesomvattende manier het belang van bomen voor de mensheid, de gezondheid van de aarde en voor onze toekomst. Met adembenemende fotografie, schitterende illustraties en verhelderende infographics beschrijft expert Paul Smith alle facetten van bomen: van zaden en vormen tot fruit, bloemen en bladeren, van ingewikkelde bast- en bladpatronen tot de structuur van wortels en takken.

Inhoudelijke en toegankelijke teksten introduceren elk onderwerp, gevolgd door een reeks visuele spreads die niet alleen de diverse kleuren en vormen laten zien, maar die ook duidelijk maken waarom bomen zo’n dankbaar onderwerp vormen in kunst, verhalen en architectuur. Ook wordt de cruciale relatie tussen bomen, dieren en de mensheid toegelicht.

‘Aan de hand van verbazingwekkende wetenswaardigheden en verbluffende foto’s en afbeeldingen vertelt Paul Smith in Bomen je werkelijk alles wat je wil weten over deze majestueuze organismes en hoe ze mensen al eeuwenlang inspireren.’
Valerie Trouet, auteur van 'Wat bomen ons vertellen'

Paul Smith,
TERRA 2022,
320 pagina's,
geïllustreerd,
29 x 24 cm,
hardcover,
Nederlands (ook in het Engels verkrijgbaar)
ISBN 978 90 8989 908 8

Prijs: € 39,99

terug naar boven >>

    
   
   
   


Buizerd  (Buteo buteo)

Uiterlijk

De buizerd is een roofvogel die behoort tot de familie van de havikachtigen (Accipitridae). Het is een robuust uitziende vogel met een korte platte haaksnavel, een korte hals, brede, afgeronde vleugels en een korte afgeronde staart met smalle bandjes. Het uiterlijk kan onderling behoorlijk verschillen.

Zijn verenkleed is meestal bruin met kleine, witte vlekken, maar kan ook erg donker, haast zwart tot heel licht (bijna wit) zijn.

Sommigen denken dat een buizerd de lichtere kleur krijgt als hij ouder wordt. Of dat lichtere vogels Scandinavische wintergasten zijn. Maar dat is niet het geval.

Een buizerd heeft een heel gevarieerd (genetisch bepaald) verenkleed dat aan de bovenkant egaal is en aan de onderkant dwarsbanden heeft.

Een volwassen buizerd is 46 tot 58 centimeter lang. Het mannetje weegt gemiddeld ca. 700 gram en het vrouwtje ca. 950 gram. Zie je een roofvogel in de vlucht en ben je benieuwd of het een buizerd is?

Kijk dan eerst naar de staart. De brede, ietwat rondlopende staart is kenmerkend. Door zijn brede vleugels met opvallende uitstekende pennen en korte brede staart is de buizerd een langzame vlieger.

Naam
De betekenis van de wetenschappelijke naam is onbekend. Men kent alleen de Latijnse vogelnaam Buteo, een valkensoort. Buizerd wordt omschreven met: Valkachtige roofvogel.
Nederlandse volksnamen van de buizerd zijn o.a. klamper, duivenklamper en paalzitter. Hij wordt ook kortweg buis genoemd. Volgens A.E. Brehm (‘Het leven der dieren’) is buizerd een samenstelling van buse = kat en aar = arend en dus kat-arend.
In het oudhoogduits heette de vogel musaro = muizenarend. Hieruit is de volksnaam muizerd ontstaan: een
'arend’ die muizen vangt. De bekende zweefvlucht, het hoog in de lucht rondcirkelen, bezorgde de vogel de namen glee en kringvalk. Andere volksnamen zijn muzefalk, muizebuizerd en muzefanger. In Vlaanderen: een zonnedraaier, een plot en een domper.

Stabiel
Na een sterke afname van de aantallen buizerds in de jaren '70 van de vorige eeuw bestaat er nu een stabiele populatie van broedparen. Dat is te danken aan het verbod op het gebruik van niet afbreekbare pesticiden die zich op kunnen hopen in de voedselketen. Vanaf 1980 komen steeds meer buizerds voor in Nederland. In 2020 waren er elf- tot twintigduizend broedparen en tienduizenden overwinteraars en doortrekkers.

Leeftijd
In het wild levende buizerds worden gemiddeld vier jaar oud. Maar er is een geringde buizerd gevolgd die 18 jaar oud is geworden. Ze kunnen echter nog een stuk ouder worden. Buizerds in de vrije natuur maximaal 26 jaar, in gevangenschap maar liefst 30 jaar. Jonge buizerds die de eerste winter goed zijn doorgekomen, hebben een levensverwachting van circa 5 jaar. Helaas sterft ongeveer 50% van de jonge buizerds tijdens hun eerste winter. De vogels die deze winter wel overleven, hebben een grote kans om lang in leven te blijven.

Standvogel
De buizerd komt vrijwel overal in Europa voor en in delen van Noord-Azië. In augustus-november verlaten de buizerds de noordelijkste broedgebieden in Europa (Noord-Scandinavië, Finland en Noord-Rusland). Ze trekken dan naar het midden en zuidelijk deel van Afrika en zuidelijke delen van Azië. In Nederland is de buizerd een standvogel en is hier de meest voorkomende roofvogelsoort met duizenden paren. De Nederlandse buizerds krijgen in oktober gezelschap van veel Noorse en Zweedse buizerds die via Zuid-Zweden naar het zuiden en zuidwesten van Europa trekken. De voorjaarstrek valt vooral in maart-april. In de trektijd worden vaak tientallen buizerds gezien, die hoogte proberen te winnen door een warme luchtstroom onder de brede vleugels te vangen. Door van deze thermiek gebruik te maken kunnen ze met een minimale inspanning grote afstanden afleggen.

Leefomgeving
De buizerd is te vinden in uitgestrekte bossen afgewisseld met heide en boerenland met bosjes en houtwallen, moerasbossen en duinvalleien met struweel. Hij geeft de voorkeur aan halfopen landschappen met open weiden, akkers of heidevelden en aangrenzende structuurrijke vegetatie. Kleinere beboste gebieden omgeven door open land zijn bijzonder populair. Maar de buizerd heeft zich ook verspreid naar nederzettingen en steden, waar hij broedt in hoge bomen in parken of op begraafplaatsen.

Rui
Roofvogels zoals de buizerd moet het hele jaar door goed kunnen vliegen om hun kostje bij elkaar te krijgen. Een vliegloze ruiperiode is geen optie. De oplossing is om bijna het hele jaar door de veren stuk voor stuk te vervangen. Alleen tijdens de trek en het broedseizoen wordt er niet geruit. Een buizerd kan er zo meerdere jaren over doen om zijn gehele verenpak te vervangen. Zijn slagpennen vallen uit en worden in een vaste, systematische volgorde vervangen, waardoor hij kan blijven vliegen en dus jagen.

Nest
Buizerds bouwen hun platte, omvangrijke nest (horst) in oude naald- of loofbomen op een gaffelvormige boomtak of aanleunend tegen een stam, vaak tegen de rand van het bos. Het nest is gevoerd met kleine twijgen, varens, gras en mos. Er wordt meestal op 10-20 m hoogte gebroed. In het algemeen niet in een boomtop, een uitgezondering vormt de grove den. Soms wordt het nest lager in struiken gebouwd, heel zelden zelfs op de grond. Sommige paren bouwen elk jaar een nieuw nest, andere gebruiken het nest enkele jaren achtereen of 'kraken' een kraaiennest. Een buizerd is na 3 à 4 jaar geslachtsrijp. Buizerds broeden gewoonlijk voor het eerst op een leeftijd van 2-3 jaar.

Broeden
De balts begint in februari. De paring zelf is vrij kort van duur, maar wordt vaak herhaald. Buizerds leggen eieren in de periode vanaf eind maart tot in de tweede helft van april, dit kan per broedpaar verschillen en is afhankelijk van o.a. de weersomstandigheden. Er wordt één legsel per jaar geproduceerd dat meestal bestaat uit twee of drie eieren; als dat nest mislukt in het vroege voorjaar is een tweede legsel mogelijk. De witachtige eieren hebben bruine vlekken en vegen. Ze worden een-voor-een met twee tot drie dagen tussentijd gelegd in de vroege ochtend of in de late namiddag.

Rond het leggen van het laatste ei begint het broeden. Dit wordt vooral door het vrouwtje gedaan. De broedduur bedraagt 36-38 dagen. Het jong is na de geboorte bedekt met een laag grijswit dons. In de tweede week wisselt het dons voor een nieuwe donslaag, daarna start de veergroei. Buizerdjongen hebben een typisch witte bles op het achterhoofd. De kuikens houden het nest netjes, uitwerpselen verdwijnen met kracht over de rand.

Voeren
Het jong dat als eerste uit het ei komt heeft de grootste kans te overleven, want als eerstgeborene krijgt hij het meeste eten, en is dus ook groter en sterker dan zijn broertjes of zusjes die later uit het ei komen. Bij gebrek aan voldoende voedsel sterft het zwakste kuiken en wordt uit het nest gegooid of opgegeten door de andere. De jongen krijgen zeer afwisselend voer waaronder ratten, muizen, vogeltjes en overleden dieren (aas). Veelal slaat het mannetje de prooi en geeft het in de buurt van het nest over aan het vrouwtje. Deze maakt er eerst hapklare brokken van en voert de jongen. Na verloop van tijd krijgen de jongen hele prooien voorgeschoteld en moeten ze die zelf in stukken scheuren en verorberen.

Na 40-45 dagen vliegen de jongen uit maar zorgen de ouders nog voor de voedselvoorziening. In het begin zitten ze op takken in de omgeving van het nest. De jongen trekken nog geruime tijd de aandacht van de ouders door zeer hard en schel te gaan schreeuwen. Dit gaat door merg en been. Dit schreeuwen kunnen ze dagen achtereen volhouden. Het wordt pas stil als de jonge buizerds zover zijn dat ze zichzelf kunnen redden. Een maand of twee na het uitvliegen worden ze steeds minder gevoerd, zodat ze gedwongen worden het broedgebied te verlaten om zelf op jacht te gaan. Normaal trekken ze niet verder dan 50-60 km weg. Als een Nederlandse buizerd zich eenmaal ergens als broedvogel heeft gevestigd, blijft hij daar zijn hele leven.

Aanval
Als een buizerd wordt geplaagd door andere vogels vliegt hij meestal door om zijn kwelgeesten kwijt te raken, maar bij een echte aanval draait hij zich in de lucht om en gaat hij zijn vijand met zijn scherpe klauwen te lijf.
Jaarlijks wordt er in de media wel melding gemaakt van een (doorgaans vreedzame) buizerd die mensen van achteren aanvalt. Hij vliegt daarbij pijlsnel naar de 'indringer' om er rakelings langs te scheren. Het zijn schijnaanvallen, maar heel soms schampt de buizerd hoofd of schouder van de voorbijganger. Vaak zijn dat joggers of fietsers die het territorium van het buizerdpaar doorkruisen (meestal binnen een straal van 100 meter rondom het nest). Het is maar een korte periode in het jaar (tussen april en juni). Omdat een buizerd vaak terugkeert naar zijn nest van het voorgaande jaar, plaatsen veel gemeenten waarschuwingsborden indien er meerdere aanvallen zijn geweest. Zodra de jongen zijn uitgevlogen keert de rust weer.

Voedsel
De buizerd is momenteel de talrijkste roofvogel in ons land. Op warme dagen is hij vaak hoog in de lucht te zien, waar hij in cirkels op de opstijgende warme lucht zweeft, in een zogenaamde thermiekbel. Zie je ze niet, dan hoor je vaak wel hun schelle roep: ’miauw-miauw’. Vlaamse gaaien kunnen dit geluid verrassend goed imiteren. Het cirkelen in de lucht doet hij ook als hij op zoek is naar voedsel. Soms doet hij dit ook 'biddend': dan hangt hij met klapperende vleugels in de lucht om dichter bij de prooi in de buurt te komen.
In de winter en in het voorjaar worden buizerds vaak gezien in de buurt van autowegen waar de vogels speuren naar dieren die het slachtoffer zijn geworden van het verkeer. Een buizerd eet wat voorhanden is. Het merendeel van de prooien bestaat uit kleine zoogdieren, als muizen, ratten, marterachtigen, eekhoorns, mollen, jonge konijnen en hazen. Hiervan vormt de veldmuis het grootste deel. Voor een volwassen buizerd geldt dat hij gemiddeld ongeveer 6 veldmuizen per dag nodig heeft. Met zijn vleugels schermt hij zijn prooi af, zodat andere dieren niet kunnen zien dat hij iets gevangen heeft en het af kunnen pakken.

Bedreiging
De buizerd is tegenwoordig geen zeldzame verschijning meer maar wel een indrukwekkende met zijn spanwijdte van tussen de 110 en 140 centimeter, zijn haakvormige snavel en scherpe gele klauwen met zwarte nagels. Roofvogels staan aan de top van de voedselpiramide. Dat betekent dat zij andere dieren eten, maar zelf geen dieren als vijand hebben. De grootste vijand van de buizerd is de mens. In het voorjaar speelt vooral vergiftiging en soms afschot een rol.
Tijdens de balts in februari-maart zijn de vogels erg luidruchtig en vallen door het ontbre-ken van bladeren aan de bomen extra op. In die tijd van het jaar vinden de meeste vergifti-gingen plaats. Een belangrijke doodsoorzaak in de winter is uitputting.

Weetje:
Wist je dat buizerds allemaal hun eigen verenpatroon hebben net zoals wij mensen ieder onze eigen vingerafdrukken?

terug naar boven >>

   
 
   
 



Bijen zijn actief in boomkruinen van bossen

Volgens nieuw onderzoek van de Universiteit van East Anglia bezoeken wilde bijen net zo graag het hoge bladerdak van bossen als de bloemen op de grond. De schaduwrijke binnenlanden van bossen worden doorgaans beschouwd als een slechte habitat voor zonminnende bijen. Maar een nieuwe studie toont aan dat een diverse gemeenschap van wilde bijen hoog boven de schaduw actief is - tussen de takken en bladeren van de bomen in het zonovergoten bladerdak. De boomkruinen spelen een belangrijkere rol bij het behoud van bijen dan eerder werd gedacht, waarbij de nectar- en stuifmeelrijke platanen bijzonder aantrekkelijk zijn voor bijen. 

Hoofdonderzoeker Guthrie Allen van de School of Biological Sciences van de UEA, zei: "We wilden meer te weten komen over de activiteit van bijen in het bladerdak en over het potentieel van het bladerdak van bossen om wilde bijengemeenschappen te ondersteunen.”

 Het team onderzocht in het late voorjaar de bijengemeenschappen in 15 bosgebieden in een agrarisch landschap in Norfolk. Allen zei: "We hebben ontdekt dat een gevarieerde gemeenschap van wilde bijen actief is in het bladerdak van het bos - en daarmee bedoelen we hoog tussen de takken en het gebladerte van de bomen. De activiteit was bijzonder hoog in de buurt van bloeiende platanen.

We ontdekten ook dat de bijengemeenschappen verschillen tussen het bladerdak en de onderlaag - de vegetatielaag die dicht bij de bosbodem groeit. En we waren verrast dat de meeste bijensoorten net zo talrijk waren in de onderlaag van het bos als aan de zonovergoten randen van landbouwgrond.
Verder onderzoek is nodig om te begrijpen waarom de gemeenschappen in het bladerdak en de onderbouw verschillen, maar in het algemeen suggereert ons werk dat bossen een belangrijkere rol spelen in de ondersteuning van bijengemeenschappen op landbouwgrond dan eerder werd gedacht."

terug naar boven >>

    
   
   
   
   
   
   
   
   


Mysteries van het veen - t/m 14 jan. 2023

De veengronden verbergen eeuwen aan mysteries. Vanaf de prehistorie tot na de Middeleeuwen voelden mensen ontzag voor de veengronden. Hier huisden namelijk de goden en geesten die men maar beter gunstig kon stemmen. De voorwerpen en lichamen die eeuwen later gevonden werden tijdens de turfwinning zijn daar ook niet per toeval terecht gekomen, maar zijn ritueel geofferd.

Sinds 2010 is beeldend kunstenaar Dioni ten Busschen gefascineerd door het materiaal veen/turf en de natuur in de veengronden. Het beheersen van deze veensubstantie was voor haar een uitdaging. Nog nooit eerder is veen op deze manier gebruikt. Zo maakt Dioni sculpturen, schilderijen, aquarellen, objecten, meubels en wandbekleding van dit materiaal. De natuurlijke omgeving van het veen inspireert de keuze van haar onderwerpen.

Museum Veenendaal / Cultuurfabriek Veenendaal

Adres: Kees Stipplein 76, 3901 TP Veenendaal
Meer info: klik hier


Onderkruipsels - t/m 15 jan. 2023

'Onderkruipsels' heet de tentoonstelling die te zien is in het Rijksmuseum. Volgens Sterrin Smalbrugge, ecoloog en slangendeskundige, een naam die deze dieren niet verdienen.

Want ze zijn van groot nut in ons ecosysteem. Meer dan 1000 kleurrijke vlinders, harige spinnen en glimmende padden krioelen door het Rijksmuseum. In ruim 140 schilderijen, beelden, boeken en specimen op sterk water zie je de steeds veranderende blik op 'Onderkruipsels' in de kunst en wetenschap.


Links: Stilleven van kruisbessen, vlinder, mot, juffervlieg ea, 1659 (Bron: Jan van Kessel)
Rechts: Rustiques figulines, toegeschreven aan Bernard Palissy, ca. 1550-60. Louvre, Parijs.

Van wriemelige mieren, harige spinnen en kleurrijke vlinders in 'Onderkruipsels' tot de beroemde neushoorn Clara, het krioelt van de dieren in het museum! In meer dan 200 objecten zie je hoe kunstenaars en wetenschappers zich over dieren verwonderen.

Rijksmuseum - Philipsvleugel

Adres: Museumstraat 1, 1071 XX Amsterdam
Meer info: klik hier

terug naar boven >>


    
   
   
   
   


Reageren op NNN

Voor reacties op de inhoud van NatuurNetNieuws, uw waarnemingen, nieuws of vragen over de natuur, mail naar: tiny@groen-natuurlijk.nl
Voor het wijzigen van uw e-mailadres (vermeld ook uw oude e-mailadres!) of afmelden voor de nieuwsbrief mail naar: info@groen-natuurlijk.nl

Samenstelling: Tiny van der Meer. Vormgeving: Hans Steinfort.

Voor het aanmelden als abonnee op NatuurNetNieuws kijk op: https://groen-natuurlijk.nl/natuurnieuwsbrieven/
Het overnemen van informatie is toegestaan, mits u duidelijk vermeldt:
Bron: NatuurNetNieuws, uitgave van platform GROEN! natuurlijk: www.groen-natuurlijk.nl

Behalve voor u is er ook een natuurnieuwsbrief (NatuurNetNieuwsJunior) voor uw (klein)kinderen in de basisschoolleeftijd met een verhaaltje, veel informatie over dieren en/of planten (handig voor een spreekbeurt) en uittips voor kinderen. Net zoals u gratis abonnee bent van NatuurNetNieuws, kunt u of kunnen zij zich ook gratis abonneren op NatuurNetNieuws Junior (komt zes keer per jaar uit!). U hoeft alleen maar een mailtje te sturen naar: info@groen-natuurlijk.nl of het formulier in te vullen: klik hier
   
   


Volg ons ook op Facebook

Onze Natuurnieuwsbrief verwijst soms naar websites van derden. We hebben geen controle over de aard, de volledigheid noch de juistheid van de informatie op deze websites en zijn daarom niet aansprakelijk voor de inhoud daarvan.

terug naar boven >>