|
|
||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Inhoud |
|
||||||||||
1 Koen of Klaartje
Al heel veel jaren maken wij voor jullie de nieuwsbrief NNN junior. Wanneer de eerste NNN junior uitkwam weet ik niet precies maar in elk geval al in 2006. De kinderen die toen NNN junior lazen, waren misschien 7 of 8 jaar en zijn nu dus al 23 of 24! Hanneke maakte de eerste 10 jaar heel leuke tekeningen van een klein meisje: Noa.
Noa beleefde samen met de dieren veel grappige en bijzondere dingen en daar schreef ik dan een verhaaltje bij. In 2016 was Koen, het broertje van Noa, aan de beurt. Koen beleeft nog steeds avonturen, vaak met zijn vriend Teun.
Maar vanaf nu ga je ook kennismaken met Klaartje. Zij kan, net als Noa, praten met de dieren die ze ontmoet.
Terug naar boven >>
2 Klaartje - winterbos
Klaartje huppelt door het stille winterbos. De bomen hebben al hun blaadjes laten vallen. Hun takken steken als lange blote armen in de lucht. Brrrr… Zouden ze het koud hebben?
Meestal komt ze Eekhoorn wel tegen of Egel en heel soms Das, maar nu is er niemand!
Klaartje vindt het maar ongezellig! Waar zouden ze toch allemaal zijn? ‘Egel… Eeeegel…! Waar ben je?’ Stilte. Niets… helemaal niets. Dan Eekhoorn maar eens proberen.
‘Eeeeeekhoorn! Eeeeeeeeeeeekhoorn!’ Klaartje hoort geritsel en als ze omhoog kijkt, ziet ze het slaperige kopje van Eekhoorn. Hij wrijft zijn oogjes uit en kijkt haar een beetje boos aan. Ze heeft hem wakker gemaakt. Hij lag net zo lekker opgerold te slapen in zijn warme nestje. Eekhoorn houdt niet zo van de winter, dus maakt hij, voordat het koud wordt, tussen een dikke tak en de stam van een boom een mooi bolvormig nest, waar hij het grootste deel van de winter in wegkruipt. Klaartje slaat haar hand voor haar mond. Oeps… dat was ze even vergeten! Als het winter is, zoeken veel dieren een zacht, warm plekje op en houden een winterslaap, zoals Egel en Das.
'Sorry Eekhoorn!’, zegt Klaartje, 'maar ik had er even niet aan gedacht dat jij ook ging slapen.’
‘Mmmmm', bromt Eekhoorn. ‘Ik word af en toe wel wakker hoor, want soms krijg ik honger en dan ga ik op zoek naar mijn wintervoorraadje dat ik overal heb verstopt. En dan vertelt Eekhoorn tegen Klaartje dat er nog veel meer dieren een winterslaap houden, zoals Vleermuis, Slang, Egel, Hazelmuis, Kikker, Eikelmuis, Hagedis en Pad. Hij en nog een paar grotere dieren, houden geen echter winterslaap maar een winterrust. Klaartje kijkt een beetje beteuterd. Jammer hoor, bijna al haar vriendjes slapen in de winter. Maar ze begrijpt het wel, ‘t is ook wel erg fijn om te slapen als het zo koud is. En als je wakker wordt is het zomaar opeens lente!
3 Winterslaap
Sommige (kleine) dieren zoals egels en vleermuizen slapen de hele winter door, omdat ze dan geen eten (insecten) kunnen vinden. Er zijn dieren die tijdens hun winterslaap een paar keer bewegen in hun slaap, maar andere slapen de hele winter aan een stuk door. Dat lukt omdat ze in de winter zo min mogelijk energie gebruiken. Eerst stoppen ze hun buik nog behoorlijk vol. Daarna gaan ze slapen en laten hun lichaamstemperatuur behoorlijk zakken: sommige tot nul graden, vleermuizen zelfs daaronder.
Zichzelf warm houden kost veel energie, dus hoe kouder ze overleven, hoe langer ze kunnen slapen zonder honger te krijgen. Voor slangen zijn de winters in Nederland ook te koud. Wanneer de temperatuur onder de 12 graden daalt, verstoppen ze zich ergens onder de grond en gaan in winterslaap.
De bruine- en de groene kikker, maar ook sommige salamanders, reptielen en amfibieën die zich in de buurt van water ophouden, slapen ook graag in de winter. Ze overwinteren onder water in de modder, in holtes in de oever of in een ondiepe kuil in de tuin gevuld met takken, blad, gras en wat keien.
Deze kikker had zich half november al lekker volgegeten. Van hem mocht de winter wel beginnen.
Weetje:
Weet je welk dier heel lang kan slapen zonder te eten? Dat is de slak. In geval van nood of extreme kou kan een slak wel 3 jaar zonder te eten slapen!
Terug naar boven >>
4 Vleermuizen
Veel van de in Nederland voorkomende vleermuissoorten overwintert in koele, vorstvrije en vochtige ruimtes, zoals bunkers, ijskelders, onder brughoofden, in steenfabrieken en (mergel)groeves. De gewone dwergvleermuis doet dat vooral in gebouwen, bijvoorbeeld in de spouw van een muur. De rosse vleermuis brengt de winter graag door in holtes in dikke bomen.
Wanneer vleermuizen een plek hebben gevonden gaan ze ondersteboven hangen. Ze hechten zich vast met de klauwen aan hun achterpoten en doen hun poten 'op slot' om geen kracht en energie te verliezen. Zo blijven ze de hele winter hangen tot ze in maart weer wakker worden.
5 IJspegelvleermuizen
Toen ik deze ijspegels vorig jaar februari onderaan een stoepje boven het water zag hangen, vond ik het precies vleermuizen! Deze hingen geen 4 maanden voordat ze weer wakker zouden worden uit hun ‘winterslaap’, maar verdwenen na een paar dagen als sneeuw voor de zon.
6 Winterrust
Grotere dieren houden geen winterslaap maar een winterrust omdat een te sterke daling van hun lichaamstemperatuur levensgevaarlijk voor ze kan zijn. Voordat het koud wordt, zoeken eekhoorns, dassen, hamsters, muizen en ratten dus heel veel eten bij elkaar.
Ze verstoppen dat op verschillende plaatsen in de buurt van het nest, waar ze, wanneer de winter begint, lekker in kruipen en gaan slapen. Ze worden tijdens de winter een paar keer wakker en zoeken dan hun verstopte voorraadjes eten op. Nadat ze hun buikje rond hebben gegeten, slapen ze weer snel verder.
De veldmuis houdt, net als de meeste muizen, geen winterslaap. Zijn vacht is dik genoeg en in zijn ondergrondse hol is het behaaglijk. Om voldoende te eten te hebben in de winter, legt hij voorraadjes vruchten en zaden aan van enkele honderden grammen. Daartussen maakt hij looppaadjes, net onder de sneeuw, door het gras. Het zijn net tunneltjes. Als de sneeuw gaat smelten, zijn die paadjes heel mooi te zien.
7 Das
Dassen houden in Nederland ook geen winterslaap zoals egels maar ze komen ’s winters niet of nauwelijks hun burcht uit. In sneeuwrijke gebieden in Europa laten dassen de ingangen van hun burchten gewoon ‘dichtsneeuwen’.
In Nederland is al diverse keren gezien dat ze, als ze voelen dat het echt koud wordt, de ingang van de pijpen dichtstoppen met plantaardig materiaal zoals takken of bollen pijpestro. Maar onder het aardoppervlak kunnen ze nog behoorlijk rondscharrelen. De temperatuur in de burcht, komt, ook in winter, niet onder de 7°C. De ‘slaapkamers’ liggen ongeveer anderhalve meter onder de grond, terwijl de vorst meestal niet dieper dan dertig centimeter in de bodem doordringt.
Foto: Saxifraga-Theo Verstrael
Dankzij de dikke vetvoorraad die ze in de zomer en herfst in hun lichaam hebben opgebouwd, komen ze toch goed de winter door. Dassen leiden een geheimzinnig bestaan. Ze zijn er wel, maar je ziet ze niet of nauwelijks. Als er sneeuw gevallen is verandert dat. Midden in de winter komen ze nog weleens naar buiten. Als je tijdens een wandeling in een gebied waar dassen voorkomen een beetje oplet, kun je duidelijke dassensporen zien. Druk belopen wissels (vaste looppaadjes) bijvoorbeeld, soms dwars door heideveldjes en graslandjes. Met de lange nagels van hun voorpoten krabben ze in de bevroren en besneeuwde grond en samen met hun gevoelige (stofzuiger)neus zijn ze op zoek naar (de geur van) regenwormen.
8 Roodborstje
De roodborstjes die je 's winters in de tuin ziet, komen uit gebieden waar het nog kouder is dan hier. Ze zijn dol op insekten. Dat kun je zien aan hun dunne snaveltje. Zaden en vruchten vinden ze wel lekker net als etensresten of gedroogde meelwormen voor vogels die mensen uitstrooien in hun tuin.
Soms zie je vogels op een tak zitten met een veel dikker lijfje dan je gewend bent. Het roodborstje demonstreert het elke winter weer. Als het echt koud wordt, gaat het ‘dik’ zitten.
Het zet zijn veertjes uit om zo veel mogelijk warme lucht vast te kunnen houden. Ook andere vogels, zoals merels en winterkoninkjes, doen dit. Het trucje om ons warm te houden met lucht hebben mensen van vogels afgekeken, denk maar aan je donzen dekbed.
Terug naar boven >>
9 Knutsel - hazen in de sneeuw
Best wel een beetje zielig dat hazen helemaal geen plekje hebben om te schuilen als het sneeuwt. Ze moeten gewoon in hun leger in de sneeuw liggen. Daar kunnen ze wel tegen hoor, ze hebben een heel dikke boven- en ondervacht, maar fijner als die sneeuw snel verdwijnt en ze weer lekker gras onder hun grote voeten hebben.
Deze hazen hoeven daar niet zo lang op te wachten…
Nodig:
De onderste helft van een eierdoos.
Stevig bruin en oranje papier
Schaar
Wiebeloogjes (8)
Watjes (of keukenpapier)
Zaadjes tuinkers
Plastic zakje
Lijm
Knip uit het bruine papier: 8 oren, 8 voorpootjes en 8 lange snorharen. Uit het oranje papier 4 neusjes. Plak de oren, de wiebeloogjes, de snorharen en de voorpootjes aan de rechtopstaande uitsteeksels van het eierdoosje. In het midden van de snorharen plak je het neusje.
Hierna leg je in de putjes van het doosje katoenen watten (of een laagje keukenpapier). Maak dit goed nat. De watjes moeten al het water opnemen. Strooi nu de tuinkerszaadjes over de watjes tot de zaadjes +/- een halve mm uit elkaar liggen.
Bespuit de zaadjes nog even met een plantenspuit en zet het bakje op een plastic zakje (tegen het lekken) op de vensterbank. Zaden hebben naast warmte, vocht en licht ook lucht nodig om goed te kiemen. Even wachten…, nog even wachten…
Maar dan… Al na een week kiemen de zaadjes en binnen no time zijn ze zo hard gegroeid dat de hazen amper meer met hun kopjes boven het ‘gras’ uitkomen. Bang dat die de tuinkers zullen opeten hoef je niet te zijn, dus kun je ze lekker over jouw salade strooien… eet smakelijk!
10 Uit - DierenAcademie - t/m 3 september 2023
Wat als je meester een olifant was? Of je juf een luipaard? Op de DierenAcademie maak je het mee. Twaalf dieren hebben hier hun eigen lokaal. Zij leren je om vanuit dieren naar de wereld te kijken. Dat is hard nodig, want mensen hebben er een potje van gemaakt: ze hebben zich boven de natuur geplaatst! Dat moet anders.
Van hamerhaai tot mestkever, alle dieren van de DierenAcademie geven een serieuze les: mensen, zorg dat we samen in leven blijven op deze planeet. Zonder ons redden jullie het niet. Elk lokaal is ingericht met voorwerpen en verhalen van mensen die met het dier samenleven. Zij laten zien dat het anders kan.
De dieren zelf zijn niet van praten, meer van het doen. Stilzitten is er dus niet bij. Verstop je als een luipaard. Huil mee met de roedel wolven. Dans een duet samen met de kraanvogel. Sluip over het ijs als een ijsbeer. Dat wordt aanpoten!
Museum Volkenkunde
Adres: Steenstraat 1, 2312 BS Leiden
Meer info: klik hier
Filmpje: klik hier
Max Verstappen: Master of Puppets -
t/m 30 april 2023
In de expositie wordt aandacht geschonken aan Verstappens vroegste poppen die hij als kind maakte tot aan de hedendaagse poppen die hij maakt voor musicals en theatervoorstellingen. In zijn leven heeft al hij meer dan honderd poppen gemaakt.
Zo stond hij aan de wieg van de poppen uit de Annie M.G. Schmidt-series ‘Otje’ en ‘Ibbeltje’ maar ook van
'Raaf’ uit ‘Huisje Boompje Beestje’ van SchoolTV.
Met zijn poppen reist Max door het hele land. “Voor kinderen zijn het echte wezens. Hun fantasie is namelijk zo rijk dat zij moeiteloos van alles waarnemen wat ik niet eens laat zien. Elke voorstelling is daarom ook voor mijzelf zelf nog steeds een betoverende belevenis.”
Max Verstappen is ook een van de bedenkers van de poppenserie Kip bij Villa Achterwerk. De nieuwsgierige, kakelende dame die eigenlijk nooit uit haar schuur kwam.
Speelgoedmuseum Deventer
Adres: Brink 47, 7411 BV Deventer
Meer info: klik hier
Tot de volgende keer!
11 NatuurNetNieuws vanaf 12 jaar
Behalve voor jullie is er ook een natuurnieuwsbrief (NatuurNetNieuws) voor oudere broers en/of zussen en grote mensen zoals bijvoorbeeld jullie ouders, grootouders.
Net zoals jullie gratis abonnee zijn van NNN junior, kunnen zij zich ook gratis abonneren op NatuurNetNieuws. Ze hoeven alleen maar een mailtje te sturen naar: info@groen-natuurlijk.nl
Of via de website het formulier invullen. Klik daarvoor hier.
NatuurNetNieuws komt ook nog eens elke maand uit!
Niet vergeten te vertellen hoor!
Als je vragen hebt over iets wat je in NNNjunior hebt gelezen of iets ander wil weten over de natuur, dan
kun je altijd mailen naar: tiny@groen-natuurlijk.nl
Terug naar boven >>
12 Einde
Nog meer leuke uittips in en over de natuur kun je lezen op onze website: www.groen-natuurlijk.nl, kijk maar op de kinderpagina.
Tot de volgende keer!
Tiny van der Meer
Hans Steinfort